علل بروز این اختلال تا کنون بصورت مشخص شناسایی نشده است اما علاوه بر عوامل محیطی، مانند سابقه‌ی کودک آزاری یا غفلت، اختلال شخصیت مرزی می‌تواند با عوامل زیر مرتبط باشد:
- ژنتیک: برخی مطالعات نشان می‌دهند که اختلال شخصیت می‌تواند عارضه‌ی ارثی باشد یا بصورت قوی با سایر اختلالات و سطح سلامت خانواده در ارتباط باشد.
- ناهنجاری‌های مغزی: تحقیقات تغییراتی را در نواحی خاصی از مغز نشان داده که در تنظیم احساسات، تکانشگری و پرخاشگری دخیل است. علاوه بر این، برخی از مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین که به تنظیم خلق و خو در افراد کمک می‌کند، ممکن است به درستی عمل نکند.
عوامل خطر ساز شخصیت مرزی:
برخی از عوامل که با توسعه و رشد شخصیت در ارتباط هستند، می‌توانند خطر ابتلا به اختلال شخصیت مرزی را افزایش دهند که شامل موارد زیر می‌باشند:
- استعداد ارثی: اگر یکی از بستگان نزدیک به شما، یعنی والدین و یا خواهر و برادر به این اختلال یا اختلالی مشابه دچار باشد، ممکن است برای شما نیز ریسک بالاتری برای ابتلا به آن بوجود بیاید.
- کودکی پر استرس و ناایمن: بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال گزارش‌هایی مشابه مبنی بر دوران کودکی استرس‌زا، اتفاقات آزار جنسی و یا غفلت از سوی مراقبین و والدین را دارا هستند. برخی از افراد در جوانی والدین و یا مراقبین خود را به دلیل سوءمصرف مواد و یا سایر مشکلات از دست داده اند و یا از آن‌ها جدا شده اند. برخی دیگر نیز در معرض درگیری‌های خصمانه و خشونت‌های خانوادگی بصورت مستقیم یا غیر مستقیم قرار گرفته اند.
عوارض اختلال شخصیت مرزی:
ابتلا به این اختلال می‌تواند به بسیاری از جوانب زندگی آسیب بزند. این اختلال می‌تواند روی روابط عاشقانه، مسائل شغلی، مدرسه، فعالیت‌های اجتماعی و خودانگاره شخص تاثیرات منفی بر جای بگذارد و در نتیجه به وضعیت‌های زیر منجر می‌شود:
- تغییر شغل یا از دست دادن مکرر شغل
- پایان دادن به تحصیلات در میانه‌ی مسیر و یا ترک تحصیل
- درگیری با مسائل و رویدادهای حقوقی مختلف
- روابط پر از تعارض، استرس زناشویی و یا طلاق
- آسیب رساندن به خود، مانند خودزنی و یا بستری شدن در بیمارستان به صورت مکرر
- درگیر شدن در روابط همراه با سوءاستفاده
- درگیری‌های فیزیکی به دلیل رفتارهای تکانشگری و مخاطره آمیز
- تلاش برای خودکشی و یا انجام آن
فرد مبتلا به شخصیت مرزی ممکن است علاوه بر رویارویی با موارد بالا به سایر اختلالات سلامت روان نیز دچار شود که در ادامه نام می‌بریم:
- افسردگی
- سوءمصرف مواد و یا الکل
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات خواب و اشتها
- اختلال دوقطبی
- اختلال استرس پس از سانحه یا (PTSD)
- اختلال کمبود توجه بیش فعالی یا (ADHD)
- سایر اختلالات روانی که می‌توانند با اختلال شخصیت مرزی همپوشانی داشته باشند.
تشخیص اختلال شخصیت مرزی:
- اجرای مصاحبه‌های روان‌شناسی توسط فرد متخصص یا درمانگر سلامت روان
- ارزیابی روان شناختی شامل اجرای پرسشنامه‌ها
- بررسی تاریخچه‌ی پزشکی خانوادگی و فردی
- صحبت و بررسی روی علائم و نشانه‌ها
راهکارهای درمانی برای اختلال شخصیت مرزی:
برای درمان این اختلال بصورت عمده از مشاوره و روان‌درمانی کار گرفته می‌شود. اما در مواردی نیز ممکن است به استفاده از دارو نیز نیاز پیدا شود و در صورتی که وضعیت فرد مبتلا وخیم گزارش شود به گونه‌ای که زندگی و حیات او در خطر باشد، بستری شدن در بیمارستان نیز توصیه خواهد شد.
درمان می‌تواند به شما کمک کند مهارت‌هایی را برای کنار آمدن و مدیریت بیماری خود بیاموزید. همچنین لازم است برای سایر اختلالات روان که اغلب با اختلال شخصیت مرزی رخ می‌دهند، مانند افسردگی، سوءمصرف مواد و غیره نیز تحت درمان قرار بگیرید. با درمان می‌توانید احساس بهتر و نگاه روشن‌تری به زندگی داشته باشید و قطعا از جریان تیره و تار زمان بیماری‌تان رها خواهید شد.
روان درمانی:
روان درمانی که گفتگو درمانی نیز نامیده می‌شود، یک رویکرد درمانی بنیادی برای اختلال شخصیت مرزی است درمانگر ممکن است برای بهبودی شما و رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب تغییراتی در نوع درمان ایجاد کند.
هدف روان درمانی این است که به شما در موارد زیر کمک کند:
- روی توانایی‌های فعلی خود برای داشتن عملکرد بهتر در زندگی تان تمرکز کنید.
- یاد بگیرید که احساسات ناراحت کننده را مدیریت کنید.
- به شما کمک می‌کند که با مشاهده کردن احساسات به جای عمل کردن بر اساس احساسات، تکانشگری خود را کاهش دهید.
- با آگاهی از احساسات خود و دیگران روی بهبود روابط کار کنید.
- درمورد اختلال شخصیت مرزی بیاموزید و اگاهی کسب کنید.
- وضوح بینش شما درمورد مشکل‌تان
دارو درمانی:
اگرچه هیچ دارویی توسط (FDA) به صورت خاص و مشخص برای درمان اختلال شخصیت مرزی تایید نشده است اما برخی داروها ممکن است به کاهش علائم یا مشکلات همزمان مانند افسردگی، تکانشگری، پرخاشگری یا اضطراب کمک کنند. داروها می‌توانند شامل داروهای ضدافسردگی، ضد روان پریشی یا داروهای تثبیت کننده‌ی خلق و خو باشند. درمورد مصرف دارو به هیچ عنوان به صورت سرخود عمل نکنید و به تجویز متخصص مربرطه و با مشورت لازم انجام دهید.
رویارویی و حمایت:
شما علاوه بر دریافت درمان‌های حرفه‌ای می‌توانید با اقدامات زیر نیز به کاهش علائم خود بپردازید که در مسیر بهبود خود تاثیر مثبتی داشته باشید:
- درمورد این اختلال آگاهی کسب کنید
- یادبگیرید علائم و محرکات خود را تشخیص دهید
- به جلسات درمانی خود پایبند بمانید و با برنامه به پیش بروید
- با درمانگرتان همکاری لازم را داشته باشید
- برای سایر مشکلات مرتبط اقدام کنید و تحت درمان قرار بگیرید
- به نزدیکان خود در روند درمان مشارکت دهید و درخواست حمایت خود را مطرح کنید
- بیاموزید تا احساسات خود را بجای سرکوب کردن بیان کنید
- از تکنیک‌های مراقبه و مدیتیشن استفاده کنید
- درمورد افکار دیگران در ذهن‌تان فرضیه‌های غیرواقعی نسازید
- یک سبک زندگی سالم و برنامه‌ی منظم روزانه را دنبال کنید
- خودتان را بخاطر ابتلا به این اختلال سرزنش نکنید اما مسئولیت رفتارهایت‌ان را بصورت مسئولانه بپذیرید
سخن پایانی:
ما به عنوان اعضایی از یک خانواده، گروه و یا جمعیت اجتماعی در قبال یکدیگر مسئولیت‌هایی داریم و چه بهتر که این بار مسئولیتی را با حمایت روانی و پشتیبانی عاطفی جامه‌ی عمل بپوشانیم تا شاهد جامعه و دنیایی سالم‌تر و شادتر باشیم زیرا ما همه به یکدیگر نیاز داشته و از روابط و رفتارهای یکدیگر متاثر می‌شویم. پس با آگاهی از این موضوع سعی کنیم تا حامیان بهتری برای هم باشیم.
نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»
