خانهداری؛ مشارکت عاشقانه زن و شوهر در ساختن زندگی
نویسنده: مهدی مظفری
از باورهای اشتباهی که در مورد زنان وجود دارد، یکی این است که گویا کار زن فقط خانهداری است و او باید تنها اموری را یاد بگیرد و پیش ببرد که به موفقیتش در خانهداری کمک میکند، و کارهای دیگری مانند علمآموزی، اندیشهورزی، امور فرهنگی و ورود به عرصه فعالیتهای اجتماعی، صرفا شایسته مرد است.
چنین فکر و ذهنیتی درباره زنان و دختران در شماری از جوامع به ویژه در جامعه سنتی افغانستان وجود دارد. اما حقیقت امر این است که این تفکر، خلاف اندیشه و آموزههای اسلامی است. هنگامی که کتاب قرآن کریم را مطالعه میکنیم، میبینیم که قرآن از علم به عنوان ارزش عام انسانی سخن میگوید: «هل يستوى الذين يعلمون والذين لا يعلمون؛ آیا کسانی که میدانند و کسانی که نمیدانند برابرند؟» مقصود این آیه، این است که علم بزرگترین ارزشی است که انسان را امتیاز میبخشد. چه این انسان مرد باشد چه زن. اگر صیغه جمع مذکر آمده است از باب تغلیب است که در زبان عربی رایج است.
با اینکه همه ارزشها نسبت به زن و مرد جایگاهی برابر دارند، اما جامعه تنها به ارزش خانهداری، بچهداری و… تأکید میکنند و به همین اندازه اکتفا میکنند که زن باید مادری کند و بس. حال آنکه به آگاه و دانا بودن مادر که بتواند آگاهانه نسل جدیدی را تقدیم آیندگان کند، توجهی نمیشود.
شریعت اسلام، زن را مکلف و ملزم به خانهداری نکرده است! فقیهان و عالمان دین میگویند که زن اگر در عقد ازدواج شرط نکرده باشد، مکلف به انجام کارهای منزل نیست و مرد نیز به لحاظ قانونی و شرعی مجاز نیست که زن را به انجام کارهای خانه مجبور کند. بلکه زن بین انجام دادن و ندادن کارهای منزل آزاد است. حتی به فتوای فقیهان و عالمان دین، زن میتواند در مقابل کارهایی که در منزل انجام میدهد، مطالبه مزد کند.
اسلام، زن و حقوق آن را محترم شمرده است و او را یک شخصیت مستقل همانند مرد میداند. بنابراین، مرد حق ندارد او را به کار در مزرعه یا مغازه یا جاهای دیگر مجبور سازد یا هر کار دیگری را در خانه و خارج از خانه بر او تحمیل کند.
تنها کار منزل نیست زیرا در قرآن کریم میخوانیم که اگر زن در برابر شیر دادن فرزند خویش که بیشترین دلبستگی را به او دارد از شوهرش تقاضای اجرت کند، بر او (شوهرش) واجب است که اجرتش را بپردازد. بنابراین، خانهداری برای زن وظیفهی الزامی نیست؛ بلکه کاری داوطلبانه و از روی احساس مشارکت در زندگی زناشویی محسوب میشود.
خانهداری؛ نغمهای عاشقانه در سمفونی زندگی مشترک
از منظر اسلام، خانه، آشیانهای گرم و امن است که در سایهی همدلی و تلاش زن و مرد ساخته میشود. در این میان، نقش زن در خانهداری، نغمهای عاشقانه در سمفونی زندگی مشترک است، نه یک وظیفهی الزامی.
از نقطه نظر اسلام، خانهداری باید انتخابی عاشقانه و از روی میل و رغبت باشد، نه اجباری و ناخواسته. اسلام با قوانین اجتماعی و خانوادگی که وضع کرده است، میخواهد زن در سایهی عشق و تعهد به خانواده، با آغوش باز و قلبی سرشار از مهر، این مسئولیت را به عهده بگیرد و با صبر و حوصله، کانون گرم خانواده را حفظ کند و به فرزندانش مهر و محبت بیآموزد.
خانهداری، فقط به نظافت و آشپزی محدود نمیشود. این هنر، شامل مدیریت صحیح امور خانه، تربیت فرزندان، حمایت شریک زندگی و ایجاد فضایی گرم و صمیمی برای خانواده است.
خانهداری، نه یک وظیفه، بلکه یک عشق و تعهد مشترک است. زن و شوهر با مشارکت عاشقانه در این امر، نه تنها به یکدیگر کمک میکنند، بلکه زندگی مشترک خود را به تجربهای زیبا و خاطرهانگیز تبدیل میکنند.
با اینکه اسلام خانه را تجلیگاه عشق و ایثار زن میداند و خانهداری را عرصهای برای خلاقیت و ظرافت زنانه و به این باور است که زن، با سلیقه و ابتکار خود خانه را به تابلویی زیبا و چشمنواز تبدیل میکند. با این وجود، خدای این دین و بنیانگذارش حضرت محمد (ص) هیچ یک از این زحمات زن را که کانون خانه و خانواده را گرم میکند، نادیده نگرفته، بلکه به تکتک زحماتش چون چیدمان هنرمندانهی وسایل، آراستن گلها و گیاهان، تربیت فرزندان، حمایت شریک زندگی و خلق فضایی گرم و دلنشین در خانه، برای زنان پاداش معنوی در نظر گرفته است. به طور نمونه: پیامبر خدا فرموده است: «هر زنی که در خانه شوهر خود، به قصد مرتّب کردن آن، چیزی را جا به جا کند، خداوند عزّوجلّ به او نظر [لطف] میکند و خدا به هر کس نظر [لطف] کند، عذابش نمیکند.»
از طرف دیگر، اسلام مرد را تشویق میکند همیار همسرش در امور خانه شود. چنانچه پیامبر(ص) در جایی میفرماید مردانی که به همسرشان در امر خانهداری کمک میکنند، پاداش عبادت عابدان مخلص را میبرند. یاری رساندن به همسر در امور خانه، نه تنها وظیفهای انسانی و اسلامی است، بلکه مهر و صمیمیت را در روابط زوجین عمیقتر میکند.
پس خانهداری، وظیفهی یکطرفه و مختص به زن نیست، بلکه همیاری و مشارکتی عاشقانه در ساختن زندگی مشترک است. در این مشارکت عاشقانه، زن و شوهر با همفکری و تعامل، وظایف را تقسیم میکنند، در سختیها و چالشها همپای هم میایستند و با صبر و شکیبایی، در کنار یکدیگر به رشد و تعالی خانواده کمک میکنند.
خانهای که با عشق و همدلی ساخته میشود، سرشار از آرامش و صمیمیت خواهد بود. در این خانه، فرزندان در فضایی امن و عاطفی پرورش مییابند و عشق و محبت، ریشه در تمام ارکان آن میدواند.