۴۴ سال از قیام خونین مردم هرات در برابر نظام کمونیستی آن زمان می‌‌گذرد، مردم این ولایت نخستین قیام گسترده‌ی مردمی شان را علیه دولت کمونیستی وقت افغانستان به راه انداختند که با وجود سرکوب و شهادت چندین هزار نفر؛ بالاخره پایه‌گذار قیامهای بعدی و درهم شکسته‌گی شوروی سابق در کشور شدند.
با گذشت بیش از چهار دهه از قیام خونین ۲۴ حوت؛ یاد و خاطرات شهدای این قیام هنوز هم در دل‌های مردم این ولایت زنده است. باشنده گان هرات امروز با حضور هزارن مرد و زن در ساحه‌ی «شهدای گمنام» در مراسم گرامیداشت از قیام ۲۴ حوت دورهم جمع شده‌اند و خواهان ایجاد وحدت و همدلی در کشور شدند.
مراسم گرامیداشت از قیام ۲۴ حوت، امروز(چهار شنبه، ۲۴ حوت)، با حضور مسوولان محلی حکومت سرپرست و صدها تن از باشندگان ولایت هرات بر مزار شهدای گمنام، واقع در منطقه کازرگاه این ولایت برگزار شد.
مولوی نوراحمد اسلام جار، والی هرات در این مراسم گفت، مردم افغانستان هرگز تسلیم هیچ گروه تکفیری که نظم و آرامش را برهم هم بزند، نخواهد شد.
به تاریخ ۲۴ حوت سال ۱۳۵۷ مردم ولایت هرات که نسبت به عمل‌کرد رژیم وقت معترض بودند در مقابل آنان دست به قیام زدند. مردم؛ شهر هرات را برای چند روز به تصرف خود در آوردند. اما بالاخره این قیام توسط رژیم وقت به شدت سرکوب گردید و حتی تعدادی زیادی از مردم در منطقه‌ی شهدای گمنام زنده به گور شدند و اعتقاد بر این است که در این قیام بیش از ۲۴ هزار نفر شهید شدند.
شماری از مردم در ولسوالی «غوریان» و «زنده جان» هرات در هجدهم و نوزدهم حوت، سال ۱۳۵۷ خیزش‌هایی را در برابر رژیم وقت، که تحت رهبری نور محمد تره کی بود؛ به راه انداختند، که به‌زودی این خیزش به سایر نقاط هرات و افغانستان نیز گسترش پیدا کرد.
در روز اول؛ قيام مردم هرات از چهار گوشه شهر شدت گرفت و بیشتر نقاط شهر هرات به تصرف مردم درآمد.
مسجد جامع هرات نيز آزاد شد و تا عصر همان روز، مهم‌ترين مركز نظامی آنان كه فرقه ۱۷ هرات بود به دست مجاهدین افتاد.
روزهای بعد؛ دوشنبه ۲۷ حوت قیام به نقطه اوج خود رسید روزهای ۲۹ و ۳۰ حوت بین نیروهای نظامی فرقه که از مردم حمایت می کردند به روایتی ۲۴ و به روایتی ۲۵ هزار تن از قیام کنندگان کشته شدند. تاریخ‌نویسان و سیاست‌مداران افغانستان به این عقیده اند که قیام بیست و چهارم حوت هرات سرآغاز قیامهای دیگر در افغانستان بوده است حتی قیام بیست و چهارم حوت را مبنای فروپاشی شوروی سابق می دانند.
همچنین سربازان دولتی نيز به مردم پيوستند و سلاح و مهمات زيادی را آن زمان تسلیم قیام کنندگان کردند.
تانک‌ها و سربازان ارتش سرخ شوروی بعد از به شهادت رساندن هزاران تن از مردم بی‌گناه و تحمل خسارات سنگين به سوی شهرک مرزی تورغندی در مرز با کشورترکمنستان کنونی فرار کردند.
اين قيام خونين سرآغاز شكست ننگین شوروی و بيرون شدن آنان از افغانستان به شمار می‌رود.
قیام ۲۴ حوت مردم هرات سرآغاز قیام مردم در دیگر ولایت‌های کشور شد و سر انجام به سقوط حکومت آن زمان انجامید.
با وجود ۲۴ یا ۲۵ هزار شهید، تا اکنون مشخص نیست که در بین آنان چند هزار کودک و زن شامل بودند. اما در قیام هرات و دیگر قیام‌ها زنان نقش مهم و کلیدی داشته اند.
